Vanmorgen hadden we om 10u afgesproken met Jef (niet Papa Jef, maar “Jef van Anja”) om het werk dat we al gedaan hebben aan het sanitair een keer na te kijken en even bij te springen om de sanitaire leidingen verder af te werken zodat we zo snel mogelijk onze vloer beneden verder kunnen afwerken.
Blijkbaar is er toch ’t een en ’t ander niet helemaal zoals het hoort. Jef en ik pakken samen de waterleidingen aan en leggen de meeste leidingen opnieuw en zorgen ervoor dat beide uiteinden correct gemerkt worden zodat we perfect weten welke leiding waar naartoe loopt. Zo brengen we merktekens aan als “K. KEUKEN”, “W. KEUKEN”, “K. FRIGO”, enz… Ik moet toegeven zo wordt alles een pak duidelijker om later correct aan te sluiten op de collectoren.
Het eindresultaat is een mooie verzameling buizen die netjes samenkomen op een centraal punt en vandaar verdeeld worden in het huis.
De spaghetti van leidingen werd herleid tot een enkele stroom van water...
Het enige dat ons nu nog rest te doen is de afvoer van het pompbakske in de studio/atelier naar beneden leiden en alle afvoeren goed bevestigen zodat deze niet meer kunnen verzakken. Het is immers heel belangrijk dat het verloop constant blijft om te voorkomen dat water niet meer naar buiten stroomt en er verstoppingen komen.
Daarna moet er nog van de bovenverdieping een grote buis naar beneden geleid worden waarop alle afvoeren van de bovenverdieping zullen toekomen. Deze moeten we dan onder het huis naar buiten leiden. Dat wordt een lichtelijk claustrofobisch jobke voor de smalste van de bende (mij dus)…
De leidingen en afvoeren van de bovenverdieping kunnen we allemaal wegwerken in de nog te bouwen binnenmuren en deze kunnen we dus nog even uitstellen. Bijkomend voordeel is dat we geen extra valse vloer hoeven te leggen om onze buizen te verstoppen.
Om een beter inzicht te krijgen op de indeling van onze badkamer halen we er enkele kartonnen dozen bij die we opstellen alsof het de badmeubels zijn. Dat geeft ons een perfect beeld op de ruimte en maakt het makkelijker om te bepalen hoe de leidingen later zullen gelegd moeten worden.
Daarna beginnen we alvast aan het bouwen van de eerste stromuur op de eerste verdieping. We kiezen de muur aan de achterzijde van de grote slaapkamer omdat dit de enige muur is die volledig rust op een muur van de benedenverdieping, namelijk de muur van de keuken.
De aansluiting aan het vals dakje brengt enkele kopbrekens met zich mee en de balk om aan te drukken wil niet goed meewerken. Omdat de vermoeidheid ook begint toe te slaan besluiten we om deze morgen verder aan te pakken.
Nu het plafond op het gelijkvloers klaar is, hebben we ons vandaag geconcentreerd op het bouwen van de buitenmuren in stro van het gelijkvloers. We beginnen met het afwerken van de achterste muur in de keuken, waar we een hoek moeten vormen met de muur aan de achterkant van het huis.
We hadden gisteren de extra verticale balk al klaar gezet en deze moeten we dus vandaag eerst definitief vastzetten. Omdat de balk perfect moet aansluiten tegen de muur achteraan het huis om zo een hoek te kunnen vormen en geen koude brug te creëren, zetten we deze verticaal en klemmen hem tegen de achtermuur door de horizontale balk tussen de twee verticale balken er tussen te zetten.
Daarna plaatsen we de eerste twee lagen stro en drukken met de horizontale balk het stro aan. Hierdoor wordt de verticale balk perfect op zijn plaats gedrukt en kunnen we hem met enkele lange schroeven die we nog over hadden van het houtskelet vast zetten.
De verticale balk tegen de achtermuur zorgt dat de twee muren samen een perfecte hoek kunnen vormen.
Daarna kunnen we de overige strobalen op hun plaats zetten om de muur verder af te werken.
De volgende twee lagen strobalen worden op de balken gezet en de wilgentakken worden erdoor gestoken om de strobalen in verband te houden.
Eefje steekt de wilgentakken door de strobalen. Zoals je ziet vergt dit best wel wat inspanning...
Eefje slaat met een zware hamer de wilgentakken helemaal door de strobalen heen.
De laatste strobalen van de muur vormen altijd een extra uitdaging om op hun plaats te krijgen.
Om te beginnen heb je al weinig ruimte om aan de zijkant de balk waarmee het stro aangedrukt wordt vast te zetten en dus ga ik bovenop de balk liggen om zo de L-ijzers vast te schroeven met onze schroefboormachine.
Liggend op de balk die door de autokrikken op zijn plaats gehouden wordt, schroef ik de L-ijzers vast om de balk definitief vast te zetten.
Als de laatste balk op zijn plaats ligt, wordt de ruimte hierboven opgevuld door strobalen verticaal tussen de balk en de bovenliggende draagbalk te klemmen. Hiervoor worden de strobalen op maat gesplitst en er dan tussen geperst.
Om het tussenin persen te vergemakkelijken, spannen we de koorden extra aan waardoor het stro dichter aangedrukt wordt en de strobalen er iets makkelijker tussen geraken. Om de touwen extra aan te spannen hebben we een eenvoudige truuk: steek een staaf of klein balkje onder het touw en draai deze zodat het touw er rond komt te zitten en je door verder te draaien het touw verder kan aanspannen. Je kan zo als het touw sterk genoeg is je stro een centimeter of twee extra aandrukken. Als de strobaal dan op zijn plaats zit, haal je de staaf er af. Het stro zet weer uit tussen de balken en zit letterlijk muurvast.
En dit is dan het resultaat van een dag hard zwoegen:
Vanmorgen rond kwart voor acht waren we alweer present. Jens komt ons vandaag immers weer een handje toesteken en aangezien Papa Ronny hem onderweg naar het werk komt afzetten verwachten we hem tussen 7u30 en 9u, afhankelijk van hoe laat Papa Ronny moet beginnen.
We zijn net begonnen met het recht zetten van de draagbalken van het plafond boven de traphal en de berging als Jens toekomt. Uiteraard zetten we hem meteen aan het werk en met zijn gedrieën storten we ons op het op maat zagen en vast kloppen van de planken die het plafond vormen. Met zijn gedrieën schiet het werk heel goed op en tegen de middag ligt het plafond helemaal dicht. Enkel het stukje waar de trap toekomt laten we voorlopig nog open, want hiervoor moet eerst onze voorlopig trap verplaatst worden en enkele extra draagbalken toegevoegd worden.
Terwijl Eefje en ik de camionette wegbrengen voor een onderhoudsbeurt, begint Jens alvast met het zagen van korte plankjes die net tussen de twee plafonds passen. In het midden tussen de twee kamers liggen de twee draagbalken van het houtskelet en omdat de planken parallel niet dragen in de opening van 10cm, leggen we korte plankjes in de andere richting. Een goed idee van mijn vrouwke!
We hadden als andere optie geprobeerd om tussen de balken enkele draagbalkjes tussen de draagbalken vast te slaan. Maar omdat de balkjes niet op hun plaats blijven bij het inslaan van de nagels laten we dit plan varen en gaan we voor plan B, de plankjes in de andere richting.
Het eindresultaat mag gezien worden!
Het plafond op het gelijkvloers is klaar.
Nadat het plafond klaar is wordt er verder gewerkt aan de muren op de benedenverdieping. We beginnen met de muur van de keuken. Daar moet een hoek gemaakt worden en deze brengt een extra uitdaging mee.
Om te beginnen wordt in de achtermuur het smalle stukje muur opgevuld met stro. De balken op maat zagen gaat met de verstekzaag als een fluitje van een cent en da’s al goed meegenomen.
Om de verbinding te maken in de hoek met de andere muur wordt er op het einde van de muur een extra verticale balk gezet. Deze perfect vastzetten op zijn plaats blijkt geen sinecure en aangezien het stilaan etenstijd geworden is, besluiten we om dit morgen verder op te lossen.
Zo begint een kinderliedje uit mijn jeugdjaren en dat was vandaag echt wel toepasselijk.
Het heeft zo ongeveer de hele dag geregend en dus waren we wat blij dat we al een dak boven ons hoofd hadden en binnenshuis konden werken, weg uit de regen.
Voordat we op de werf toekwamen hadden we wel een spannende rit achter de rug. De auto gaf namelijk eerst een storing aan met het servostuur, waarna hij zwaarder stuurde dan een oude vrachtwagen. Naarmate we verder reden vielen alle elektrische systemen zo’n beetje uit met als gevolg dat het dashboard oplichtte als een kerstboom: geen ABS meer, geen airbag, geen airco, geen radio, ruitenwissers op “supersloom”, lichten uit, … Enfin, we waren wat blij dat we de garage gehaald hebben. Later blijkt het allemaal mee te vallen: kapotte alternator waardoor de batterij niet meer oplaadt en er dus geen elektriciteit meer beschikbaar is voor alle elektrische systemen van de auto.
Jens en Papa Ronny zetten de balk op de juiste afstand perfect waterpas recht tussen de balken van het houtskelet. Zo wordt de muur in twee delen gesplitst en kunnen we deze twee delen met stro opvullen.
We beginnen met het opvullen van de muur aan de linkerkant van de balk. Dat loopt exact zoals de muur van gisteren en al gauw liggen de onderste twee rijen balen op hun plaats.
Alvorens we verder naar omhoog de muur opvullen willen we eerst rechts van de balk op gelijke hoogte het stro insteken om te voorkomen dat onze verticale balk te veel gaat plooien. Deze stelt ons echter voor een nieuw vraagstuk. Deze muur vormt namelijk een hoek waar twee muren aansluiten en dit stelt het probleem dat we iets moeten bedenken om de strobalen van de twee muren naar beneden te kunnen drukken en de horizontale balken vast te zetten.
Nu, hoe had onze architect dat gisteren weer uitgelegd? Doeme, ik heb blijkbaar niet zo heel goed opgelet, want ik weet het niet meer. Na even overleggen laten we dit even rusten om over na te denken.
We besluiten om alvast de OSB-platen van de vloer in de keuken definitief vast te nagelen zodat deze al afgewerkt zijn.
Als we daarmee klaar zijn vullen we de openingen in de stromuur van gisteren nog op met wat los stro zodat er geen isolatiegaten overblijven. We zijn daar net mee klaar als Esbjorn en Nele toekomen. Dit sympathiek koppel is ook van plan om een strobalen woning te bouwen en bereiden zich hierop terdege voor door enkele strowerven te gaan bezoeken. Vandaag waren wij dus aan de beurt en we geven met plezier een rondleiding in onze strohuisje in wording.
Als we bij het verhaal komen dat we nog wat gaten moeten opvullen omdat strobalen nu eenmaal niet mooi rechthoekig zijn, vertelt Esbjorn ons dat we die balen best wel wat rechter kunnen maken alvorens die te gebruiken. Verwondering alom (enfin, bij ons toch)… Als hij het even demonstreert blijkt dit nog vrij eenvoudig te zijn ook. Aan de ronde zijde van een strobaal, pluk je aan de uiteinden aan het stro zodat de strobaal rechter wordt en hij beter aansluit. Dat gaat ons ongetwijfeld heel wat tijd en energie sparen doordat er minder gaatjes gaan moeten opgevuld worden.
Na het bezoekje is het weer de hoogste tijd om de strowerf op te ruimen en naar huis te rijden. Morgenvoormiddag gaan we onze collega strobouwers, Ward en Katleen, een bezoekje brengen en een handje toesteken bij het leggen van de eerste balken van hun houtskelet. Leuk om een keer iets te kunnne terugdoen voor mensen die ons ook al goed geholpen hebben.
Er wordt beter weer verwacht morgen, dus hopelijk krijgen we aardig wat werk verzet en schiet er nog voldoende tijd over om ook bij ons nog wat verder te werken aan het dak.
De regenton is compleet vol. Dus voor ons hoeft het voorlopig niet meer te regenen...
Vanmorgen om 9u hadden we afgesproken met onze architect, Peter Vos, voor een korte demonstratie voor het bouwen van onze eerste stromuur.
We hebben dan wel de strocursus al gevolgd gehad bij Casa Calida, maar dat is ondertussen alweer meer dan een jaar geleden, dus een goeie opfrissing was zeker welkom.
Als voorbereiding hadden we gisteren al een boel wilgentakken op lengte gesneden en aangescherpt. Om de juiste lengte van de wilgentakken te bepalen, neem je de hoogte van twee strobalen op mekaar gestapeld, min 15 centimeter. In ons geval is dat dus 2 keer 50 cm – 15 cm, oftewel ongeveer 85cm.
We beginnen met de eerste rij strobalen op hun kant tussen de balken van de eerste muur te plaatsen. Alsof ze op maat gemaakt zijn, komen deze perfect uit tussen de twee balken. De tweede rij hierboven moet in verband geplaatst worden, dus beginnen we met een halve strobaal. Om een strobaal te splitsen ga je als volgt te werk:
Plaats het uiteinde van een lange sergeant op de plaats waar de strobaal gesplitst moet worden en sla deze er goed tussen.
Klem de strobaal goed vast met de sergeant. De makkelijkste manier is om met de hamer tegen het onderste uiteinde van de sergeant te meppen totdat hij goed klemt.
Snijd je de koorden die strobaal samenhouden door.
Haal de strobaal voorzichtig uit mekaar. Indien je een strobaal in twee gelijke delen splitst of in twee delen die allebei groot genoeg zijn om te gebruiken, plaats je een sergeant op de beide halve strobalen. Zo krijg je twee bruikbare helften.
Gebruik een stevig touw (vlaskoord gaat het best) om de strobaal weer samen te binden. Zorg hierbij ervoor dat het koord voldoende strak aangespannen wordt, anders valt je strobaal uit mekaar.
Klaar!
Vul de tweede rij op tot je op het uiteinde opnieuw een halve strobaal nodig hebt. Meet de afstand die je moet opvullen en tel hier ongeveer 5cm bij. Dat is de lengte die je nodig hebt om de laatste strobaal op maat te splitsen. De laatste strobaal moet iets breder zijn dan de open ruimte om er zeker van te zijn dat deze voldoende klemt.
Probeer bij het plaatsen van de strobalen er op te letten dat je deze al zo gelijkmatig mogelijk plaatst. Voorkom zo veel mogelijk putten en bulten, dat vergemakkelijkt later het lemen.
Als de twee rijen strobalen op hun plaats zitten, ga je de strobalen met mekaar verbinden door middel van de op maat gezaagde wilgentakken. Gebruik twee wilgentakken per volledige strobaal. Eentje aan elke helft, zodat deze verbonden wordt met de strobaal eronder. Om de stokken in de strobaal te kloppen, kan een zware hamer handig zijn.
Als er twee rijen op hun plaats liggen, is het tijd om deze aan te persen. Hiervoor plaatsen we twee balken van 6cm dik en 17,5 cm breed tussen de vertikale balken van de muur die we opvullen. De horizontale balken worden eerst op de juiste lengte gezaagd, zodat ze juist tussen de vertikale balken passen.
Jens en Papa Ronny zagen de balken op exact de juiste lengte om tussen de vertikale balken te passen.
De balken worden samen gehouden door dichtbij het uiteinde van de balken deze met mekaar te verbinden met behulp van een tijdelijk balkje. Dit wordt met 4 schroeven vastgezet, twee in elke balk zodat de balken perfect samen blijven en met een opening tussenin zodat deze samen exact 36 cm breed worden. Dat is immers de breedte van de balken van het houtskelet.
Om de balk naar beneden te drukken, plaatsen we op de twee uiteinden een autokrik. Boven de autokrik plaats je ofwel een zwaar L-ijzer, ofwel zoals wij deden een eigen gemaakte balk die je in de vertikale balk vastschroeft met een paar stevige schroeven.
Onze versie van een zwaar L-ijzer: een stevig balkje, verstevigd met een ijzer plaatje waarin enkele gaten voorgeboord worden om het makkelijker tegen de vertikale balk te kunnen vastzetten.Schroef de balk (of eventueel een zwaar L-ijzer) tegen de balk met stevige schroeven. Gebruik hiervoor een schroefboormachine met "trilschroeffunctie", want dit is zwaar werk!
Daarna trek je een streepje op de balk, gelijk met de onderkant van de horizontale balk. Dit is je referentie om te zien tot hoever je de balk moet aandrukken. Krik de balk omlaag totdat de bovenkant van de balk gelijk komt met dit streepje. Gebruik een waterpas om ervoor te zorgen dat de balk mooi waterpas ligt door aan de juiste kant de balk eventueel een stukje extra aan te drukken.
Nu worden de balken vastgezet met behulp van minimum 4 L-ijzers, eentje op elke balk aan de beide uiteinden. Bevestig de L-ijzers eerst enkel aan de vertikale balk zodat de balk niet meer omhoog kan komen. De krikken en hulpbalkjes kunnen daarna verwijderd worden.
Tenslotte wordt de balk mooi gelijk met de vertikale balk gezet door met een flinke hamer op een plank te slaan die je deels tegen de horizontale en deels tegen de vertikale balk houdt. Je doet dat eerst aan de ene kant, waarna je aan die kant de L-ijzers ook vastzet aan de horizontale balk. Daarna pas stel je de balk aan de andere kant. Als je de balk niet eerst vastzet aan het vorige uiteinde, riskeer je dat deze daar terug van zijn plaats gaat bij het stellen aan de andere kant en kun je opnieuw beginnen. Rest nog om de balk nu ook aan het tweede uiteinde vast te zetten met de L-ijzers en je bent klaar voor de volgende rij strobalen.
Deze stappen herhaal je totdat je bovenaan komt en er onvoldoende plaats is om twee strobalen boven mekaar te zetten.
Meet de afstand van de laatste balk tot de hoogte waar je laatste strobaal moet komen. Splits de strobalen op deze lengte, plus enkele centimeters en klem deze strobalen vertikaal tussen de laatste balk en ofwel de balken van de volgende verdieping of het dak.
Jens en Papa Ronny klemmen de laatste rij strobalen die op maat gesplitst zijn vertikaal tussen de laatste balk en de draagbalk van de eerste verdieping.
Hiermee is je eerste stromuur klaar en kun je het hele proces herhalen voor de volgende muur.
Eefje 'poseert' even voor onze eerste voltooide muur...
